Streptococcus agalactiae to bakterie głównie zalegające w układzie pokarmowym, z natury raczej niegroźne. U kobiet czasem zasiedlają również pochwę i cewkę moczową. Szacuje się, że paciorkowiec bezmleczności występuje u 10-30% zdrowych kobiet. Jedynie u części zakażonych paciorkowcem kobiet dochodzi do wystąpienia objawów w postaci stanów zapalnych dróg moczowych czy też miednicy mniejszej. Zakażenie streptococcus agalactiae bardzo groźne jest jednak w przypadku kobiet w ciąży.
Jak dochodzi do zakażenia Streptococcus agalactiae
Paciorkowcem można zarazić się min. w wyniku stosunku płciowego z partnerem, który jest nosicielem Streptococcus agalactiae. Do zakażenia może dojść również w wielu innych sytuacjach życiowych min podczas kąpieli w basenie, korzystania ze wspólnych środków higieny osobistej itp.
Czym jest Streptococcus agalactiae
Streptcoccus agalactiae zalicza się do paciorkowców z grupy B. Często określa się je skrótem GBS. Jest t gram-dodatni paciorkowiec z grona ziarniaków. Rzadko daje objawy swojej obecności w drogach rodnych a zagrożenie stanowi dopiero w przypadku ciąży.
Paciorkowce mogą przedostać się z pochwy do macicy, nawet jeśli nie zostały uszkodzone błony płodowe. Transmisja zakażenia ma bowiem najczęściej charakter przez łożyskowy. Zakażenie wewnątrz maciczne w tej sytuacji może doprowadzić do przedwczesnego rozerwania błon płodowych i porodu, może również prowadzić do obumarcia płodu.
Do zakażenia wewnątrzmacicznego dochodzi jednak bardzo rzadko, nie jest bowiem tak, że zakażenie paciorkowcem pochwy musi od razu prowadzić do zakażenia macicy. Głównie dlatego, w Polsce nie jest zbyt powszechne leczenie kobiet ciężarnych z zakażenia GBS.
Zakażenie okołoporodowe noworodka
Od zapalenia wewnątrzmacicznego groźniejsze jest zakażenie okołoporodowe noworodka. Streptococcus agalactiae to wciąż główna przyczyna zgonów wśród noworodków i dotyczy to również krajów wysokorozwiniętych takich jak USA, Wielka Brytania, Niemcy, Francja czy Polska. Wynik badań posiewowych GBS dodatni u kobiet w ostatnim trymestrze ciąży aż 25 razy podnosi ryzyko wystąpienia posocznicy (sepsy) u noworodka niż w przypadku kobiet , u których badania posiewowe dały wynik ujemny.
Inne powikłania, jakie może wywołać zakażenie noworodka paciorkowcem Streptcoccus agalactiae to: zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie szpiku, ropne zapalenie stawów. Dodatkowo objawy mogą rozwinąć się wcześnie, czyli w okolicach 1 tygodnia życia, mogą również mieć charakter późny, co znaczy, że mogą one rozwinąć się do 3 miesiąca życia. W większości przypadków, bo aż w około 85% objawy pojawiają się w ciągu pierwszego tygodnia życia.
Zakażenie GBS u kobiety w kresie połogu
O ile u zdrowych kobiet, czy nawet kobiet w ciąży samo nosicielstwo GBS nie jest zazwyczaj groźne, o tyle u kobiety po porodzie może ono prowadzić do zapalenia błon śluzowych macicy, zakażenia ran poporodowych a nawet może wywołać sepsę. Szczególnie rozwój posocznicy może być śmiertelnie groźne dla osłabionego porodem organizmu kobiety.
Czynniki zwiększające ryzyko zakażenia noworodka i matki
Sama obecność paciorkowca w pochwie nie oznacza automatycznie, że w czasie porodu dojdzie do zakażenie noworodka. Istnieją jednak czynniki, które takie ryzyko zwiększają, a są to :
- poród przedwczesny, poniżej 37 tygodnia ciąży
- zakażenie dróg moczowych matki wskazujące na silną kolonizację pochwy przez GBS
- małe stężenie przeciwciał GBS u matki
- przedwczesne pęknięcie błon płodowych ( wcześniej niż 18 godzin przed porodem
- temperatura ciała matki podczas porodu niższa niż 38 stopni
Diagnostyka Streptococcus agalactiae
Do niedawna nie praktykowano badań przesiewowych na obecność Streptococcus agalactiae. Jednak zakażenie to najbardziej niebezpieczne jest wtedy, gdy nie jesteśmy go świadomi. Obecnie badanie przesiewowe wykonuje się u kobiet w ciąży między 35 a 37 tygodniem ciąży. Badanie podobne jest do badania cytologicznego, lekarz specjalista pobiera wymaz z pochwy do badania laboratoryjnego. Takie badanie jest bezbolesne i w pełni bezpieczne.
Leczenie Streptococcus agalactiae
Pozytywny wynik badania przesiewowego pozwala na wdrożenie odpowiedniego działania. Czasem lekarz prowadzący decyduje się na podanie antybiotyku kobiecie w ciąży, inni decydują, że lepsze będzie poczekanie do porodu a wtedy wdrażana jest chemioprofilaktyka śródporodowa. Polega to na podaniu dożylnie antybiotyku matce na minimum 4 godziny przed porodem. Ta metoda jest najczęściej stosowana. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić po prostu intensywną obserwację noworodka i podanie antybiotyku dziecku w chwili wystąpienia objawów będących wynikiem zakażenia.
Profilaktyka Streptococcus agalactiae
Aby obniżyć ryzyko zakażenia GBS warto wykonać badanie przesiewowe w chwili, gdy zaczynamy planować ciąże. Łatwiej jest wtedy przeprowadzić odpowiednią antybiotykoterapię. Warto również porozmawiać o swoich obawach z lekarzem ginekologiem, który najlepiej dobierze odpowiednią profilaktykę lub leczenie.
