Świerzb jest chorobą pasożytniczą, wywołuje ją świerzbowiec ludzki. Jest to choroba silnie zaraźliwa a najbardziej podatni na zakażenie jesteśmy w sezonie jesienno-zimowym, gdy spada nasza odporność. Choroba rozwinąć może się u każdego, bez względu na wiek czy płeć. Szczególnie narażeni są na nią dorośli prowadzący aktywne życie seksualne ale również dzieci w żłobkach i przedszkolach.
Czym jest świerzb?
Świerzb jak wspominaliśmy, jest chorobą pasożytniczą lecz nie sposób dostrzec wywołującego ją świerzbowca ludzkiego gołym okiem na skórze. Jest on wielkości roztocz a objawy chorobowe występują w momencie, gdy świerzbowiec wgryza się w zewnętrzną warstwę skóry. To właśnie w górnej warstwie skóry pasożytuje. Na skórze w tym miejscu pojawia się silnie swędząca wysypka.
Zakażenie jest silnie zaraźliwe, pasożyt wędrować może z osoby chorej na inne osoby w chwili bezpośredniego kontaktu ze skórą. Zarażenia wynikające z kontaktu z przedmiotami używanymi przez chorą osobę są zdecydowanie rzadsze. Świerzbowiec może bowiem znajdować się na ubraniach, meblach czy pościeli, ale bez kontaktu z człowiekiem, przeżyć może na nich maksymalnie do 72 godzin, później obumiera.
Wiele osób błędnie uważa, że świerzb dotyka tylko biedotę mieszkająca w niezbyt odpowiednich higienicznie warunkach. Prawda jest jednak taka, że świerzb dotknąć może każdego, bez względu na wiek czy status społeczny. Wzorowa higiena osobista i utrzymywanie czystości w domu również nie gwarantuje ochrony przed świerzbem.
Świerzb występuje najczęściej w przedszkolach, żłobkach czy też instytucjach opiekuńczych. Łatwo jest zdiagnozować chorobę i równie łatwo jest ją wyleczyć.
Świerzb a spadek odporności
Świerzb może dotknąć każdego, lecz osoby o obniżonej odporności są szczególnie narażone. U osób z silnym układem odpornościowym może zakażenie przebiegać bezobjawowo lub objawy mogą być bardzo słabe. U osób z obniżoną odpornością, świerzb może rozwinąć się do poważniejszej postaci, czyli świerzba norweskiego. Dotyczy to szczególnie osób :
- chorych z chorobami obniżającymi odporność – chłoniak, AIDS, białaczka itp.
- chorych leczonych terapią immunosupresyjną
- osób starszych
- dzieci
- osób z sezonowym spadkiem odporności np. w sezonie grypowy
- chorych np. na grypę, anginę, gdy ich odporność jest obniżona
Świerzb – źródła zakażenia
- Świerzbem zarazić można się poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą
- (rzadziej) poprzez używanie tych samych przedmiotów zwłaszcza ręczników, pościeli czy ubrań
Świerzbowcem nie można zarazić się od zwierzęcia. Świerzbowiec ludzki, jak sama nazwa wskazuje żeruje jedynie na ludziach i tylko ten gatunek wywołuje objawy chorobowe. Zarazić można się poprzez dłuższy kontakt ze skórą, może więc to być podanie ręki, uścisk, stosunek seksualny.
Na zakażenie świerzbem narażeni są więc najczęściej osoby aktywne seksualnie, często zmieniające partnerów, ale również dzieci w przedszkolu, ich matki, mieszkańcy domów opieki społecznej czy innych placówek opiekuńczych. Jeżeli jedna osoba w takim środowisku jest chora, prawie na pewno pozostałe osoby również mogą się zarazić. Podobnie jest w domu, gdy jeden domownik zarazi się świerzbem, bardzo prawdopodobne jest, że pozostali domownicy również „złapią” tę dolegliwość.
Źródłem zakażenia mogą być również osoby będące nosicielami świerzba ale bez objawów choroby.
Objawy świerzbu
Objawy zarażenia świerzbem pojawiają się po upływie 2 do 6 tygodni od chwili zarażenia. U osób, które w przeszłości miały już kontakt z tą choroba pasożytnicza objawy pojawiają się zdecydowanie szybciej bo już po 1 do 4 dni.
Główne objawy to:
- świąd, który nasila się szczególnie wieczorem i w nocy, utrudniając zaśnięcie
- wysypka pod postacią niewielkich grudek układających się w jednej linii. Wysypka ta może przypominać pokrzywkę, ugryzienia owada lub krosty, u niektórych mogą dodatkowo występować łuszczące się plamy
- owrzodzenia, które są następstwem drapania wysypki. Owrzodzenia mogą być przyczyną dodatkowej infekcji skóry.
U osób, u których choroba przybiera bardziej poważną postać mogą pojawiać się dodatkowo strupy. Jest to tzw. świerzb norweski. W powstałych trupach mogą znajdować się setki a nawet tysiące pasożytów oraz ich jaj. Powoduje to silne objawy, zwiększony świąd a w konsekwencji drapanie, rozdrapywanie, które prowadzić może do ciągłych infekcji a w skrajnych przypadkach do rozwoju posocznicy- silnie niebezpiecznego dla życia ogólnego stanu zapalnego organizmu. Świerzb norweski rozwija się głównie u osób z silnie osłabionym układem odpornościowym, gdy organizm nie jest w stanie poradzić sobie z pasożytami.
Świerzb norweski jest to postać choroby najgroźniejsza i najbardziej zaraźliwa. Kiedy dochodzi do odpadnięcia strupa z powierzchni skóry, zgromadzone w nim pasożyty są w stanie przeżyć bez kontaktu z człowiekiem nawet do 7 dni. Strup jest bowiem nie tylko pożywką dla świerzbowca ale również stanowi doskonałą ochronę dla niego.
W jakich miejscach najczęściej rozwija się świerzb
Świerzb rozwija się głównie na dłoniach, rękach i ramionach a także w miejscach osłoniętych ubraniami lub biżuterią : pośladki, pas, okolice sutków a u mężczyzn na penisie. Często również pod bransoletką, zegarkiem, pierścionkiem.
U dzieci może objąć praktycznie całe ciało, u niemowląt często rozwija się na dłoniach i podeszwach stóp.
Diagnozowanie i leczenie świerzbu
Dermatolog z reguły jest w stanie poprawnie zdiagnozować pacjenta oglądając jego skórę i zmiany na niej. Czasem w celu potwierdzenia diagnozy może porać niewielki wycinek skóry do badania pod mikroskopem.
Leczenie odbywa się farmakologicznie. Leki na świerzb dostępne są wyłącznie na receptę.
Leki mają postać maści lub płynów do stosowania zewnętrznego. Naciera się je nie tylko w miejscu zmian, ale również na resztę ciała. W czasie kuracji należy się bezwzględnie trzymać zaleceń lekarskich. Konieczna jest również częsta wymiana pościeli, bielizny itp.
