Przeczytaj uważnie

Wiele kobiet w ciąży nie zdaje sobie sprawy z tego, jak groźne dla zdrowia i życia noworodka  jest zakażenie paciorkowcem grupy B. Najczęstszym źródłem zakażenia paciorkowcem noworodka jest zakażona matka, u której bakterie kolonizują narządy płciowe. Zdecydowanie rzadziej zakażenie następuje w szpitalu na skutek nie przestrzegania przepisów sanitarno-epidemiologicznych.

Paciorkowce typu B

Bakterie, które wywołują noworodkowe zakażenie paciorkowcami to Streptococcus agalactiae. Występują one dość powszechnie w organizmie człowieka, wchodzą często w skład flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, gromadzą się w obrębie narządów płciowych i moczowych u obojga płci, czasem również w gardle. U osób dorosłych zakażenie bakteriami Streptococcus agalactiae następuje głównie w wyniku stosunków płciowych z zakażoną osobą.

Źródłem zakażenia noworodków są głównie zakażone matki. Aż 35% ciężarnych kobiet jest nosicielami bakterii Streptococcus agalactiae a u 5% do 35% z nich zakażenie rozwija się w drogach rodnych. Do zakażenia dochodzi głównie w trakcie porodu, gdy dziecko przechodzi przez kanał rodny. Ryzyko zakażenia wzrasta w przypadku wcześniactwa, małej masy urodzeniowej dziecka, przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego, wzrostu temperatury ciała podczas porodu, cukrzycy u matki czy bakterii obecnych w moczu. Do zakażenia dochodzi podczas przechodzenia dziecka przez kanał rodny ale również bakterie mogą przenikać przez łożysko, lub pęknięte błony płodowe. Ryzyko zakażenia w trakcie porodu wynosi wtedy aż 70%, a ryzyko zakażenia dziecka poprzez bezpośredni kontakt wynosi około 17% do 45%. Ryzyko zachorowania dziecka po zakażeniu bakteriami Streptococcus agalactiae wynosi 1-4%.

Innym źródłem zakażenia jest przenoszenie bakterii z innych noworodków lub personelu. Dochodzić do tego może w placówkach, które nie przestrzegają  przepisów sanitarno-epidemiologicznych. Na oddziałach położniczo-neonatologicznych ważna jest higiena i to u wszystkich osób przebywających na oddziale.

Objawy noworodkowego zakażenia paciorkowcami grupy B

W konsekwencji zakażenia bakteriami Streptococcus agalactiae dochodzić może zarówno do bezobjawowego nosicielstwa jak również choroby o ostrym przebiegu. Rozwój objawów chorobowych po zakażeniu wynika głównie z osłabionej odporności np. u wcześniaków, dzieci z niska masa urodzeniową. Objawy noworodkowego zakażenia  paciorkowcami dzieli się na wczesne i późne.

W przypadku objawów wczesnych, występują one w  jeszcze w czasie przebywania dziecka wewnątrz macicy lub do 7 dni po porodzie. Zakażenie wtedy ma przebieg posocznicy czyli sepsy, gdy bakterie występują w krwi, a towarzyszy temu stan zapalny całego organizmu. Stan ten zagraża życiu noworodka, może dojść do wstrząsu septycznego z wysoką gorączką i spadającym ciśnieniem tętniczym. W wyniku infekcji dochodzić może w niektórych przypadkach do wrodzonego zapalenia płuc, w przypadkach najcięższych dochodzić może do ostrej niewydolności oddechowej. Wczesne objawy zakażenia wiążą się z największą śmiertelnością niemowląt, aż 15% wszystkich przypadków.

Późne objawy noworodkowego zakażenia paciorkowcami występują około 1 miesiąca życia, czasem nawet w okolicach 3 miesiąca od chwili narodzin. Rozwinąć może się wtedy u dziecka ogólny stan zapalny, który jest wynikiem obecności bakterii we krwi. Inne możliwe powikłania zakażenia to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie kości i stawów.

Noworodkowe zakażenie paciorkowcami – diagnostyka i leczenie

Już na oddziale położniczym najczęściej wykrywane jest zakażenie paciorkowcem podczas obserwacji matki i dziecka. W przypadku kobiet, u których wcześniej wykryto zakażenie paciorkowcem oraz przeprowadzono u nich około porodową profilaktykę antybiotykową, taka obserwacja trwa tylko 24 godziny. W przypadku, gdy występują u dziecka niepokojące objawy wykonywane są badania posiewowe krwi, wymazy z ucha i pępka dziecka.

Jeżeli występują zmiany osłuchowe u dziecka, wykonuje się zdjęcie rentgenowskie płuc. Czasem konieczne jest również zbadanie płynu mózgowo-rdzeniowego celem potwierdzenia lub wykluczenia zapalenia płuc lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Potwierdzona obecność bakterii Streptococcus agalactiae u dziecka wymaga jego hospitalizacji celem przeprowadzenia antybiotykoterapii oraz ścisłego nadzoru nad stanem dziecka. Przeważnie zapobiega to dalszemu rozwojowi choroby i powikłań.

U noworodków oraz niemowląt do 3 miesiąca życia każde wystąpienie wysokiej gorączki traktować powinno się jak możliwość inwazyjnego zakażenia bakteryjnego czyli sepsy i jest to wskazanie do jak najszybszego skonsultowania stanu zdrowia dziecka z lekarzem na szpitalnym oddziale ratunkowym.

FAQ – Paciorkowiec u noworodka

Jakie metody leczenia noworodkowego zakażenia paciorkowcami typu B są dostępne?
Leczenie bezwarunkowo przebiegać musi w szpitalu. Przeprowadza się tam dożylną antybiotykoterapię. W zależności od objawów stosuje się również leczenie wspomagające. Posocznica oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych przeprowadza się na oddziale intensywnej terapii.

Czy jest możliwe zupełne wyleczenie noworodkowego zakażenia paciorkowcami typu B?
W przypadku noworodkowego zakażenia paciorkowcami śmiertelność wśród zakażonych niemowląt jest bardzo duża lecz odpowiednio wczesne leczenie antybiotykami oraz wprowadzenie leczenia wspomagającego poprawia rokowania.

Czy dziecko po wyleczeniu noworodkowego zakażenia paciorkowcami  wymaga jeszcze dodatkowej diagnostyki i leczenia?
Po objawowym zakażeniu paciorkowcami dziecko należy poddać diagnostyce, która oceni możliwe powikłania. Najczęściej wykonywane są te badania jeszcze w szpitalu. Po opuszczeniu szpitala dziecko będzie wymagało regularnych konsultacji pediatrycznych w okresie rekonwalescencji.